1 tot 5 ton tomaten extra per hectare! Hortipower regelt zijn tomatenserres met AI

Voor welke twintig problemen zoek je een oplossing? Deze vraag stelde Thomas More hogeschool aan een rits Belgische tomatenkwekers.

Tuinder Tom Lefevre van Hortipower vond het niet moeilijk om zijn problemen op te lijsten. Zoals elke ondernemer wordt hij dagelijks geconfronteerd met moeilijkheden en nieuwe uitdagingen.

Het probleem nummer 1 van tuinder Tom?

Het probleem dat hij op nummer 1 noteerde?

"Een tomatenplant loopt een marathon", legt Tom uit. "Hij kan lange tijd vruchten opleveren op voorwaarde dat hij niet uitgeput geraakt. Daarom wordt er 'geknepen', zoals dat in vakjargon heet. Bij knijpen wordt de raamstand verkleind, zodat de luchtvochtigheid stijgt. Hierdoor verdampen de planten minder water, wat hen in staat stelt om te herstellen van een warme dag."

"Maar we mogen de ramen niet zomaar openen of sluiten. Want de planten komen in problemen wanneer de balans aan vochtigheid of temperatuur niet goed zit of wanneer er grote schommelingen zijn. De optimale raamstand hangt af van de wind, de windrichting, de oriëntatie en hoogte van de serre, het gewas, enzovoort. Hoe droger de serre, hoe groter het probleem."

Het komt er dus op aan om de ramen hoog in de serres net op tijd te openen en te sluiten. Niet te vroeg, niet te laat. Niet te open, niet te dicht.

Deze uitdaging was een kolfje naar de hand van AI-expert Fjo De Ridder, onderzoeker bij Thomas More.

"Vroeger opende de tuinder volgens zijn of haar ervaring de ramen. In grote serres bedient de computer de ramen. Deze houdt rekening met klimatologische omstandigheden en met in totaal wel tweehonderd variabelen die allemaal op elkaar inspelen."

"Als we hierop een AI-model loslaten, kunnen we zien wanneer de tuinder het goed of minder goed gedaan heeft en kunnen we advies geven om dit 'knijpen' te verbeteren en zo het rendement van de planten te verbeteren."

Astrid laat zich nu bijstaan door AI

Bij Hortipower bedient teeltverantwoordelijke Astrid Sneyders sinds anderhalf jaar de klimaatcomputer van deze afdeling. "De data uit het verleden leren me zo optimaal mogelijk te knijpen. Ze leren me wanneer er warmte of vocht moet worden toegevoegd, enzovoort."

"Wij willen dat onze planten ons duidelijker maken hoe ze zich voelen. Van daaruit kunnen we hun levensomstandigheden verbeteren", vervolgt Tom. "Om dit te bereiken, registreren we alles. Dankzij deze data slaagt iemand met een analytische geest zoals Astrid erin beter te knijpen dan iemand met tien jaar ervaring maar zonder data."

Deze data zijn inderdaad een goudmijn, ook voor onderzoeker Fjo: "Het AI-model analyseert historische data en geeft snel antwoorden op uitdagingen zoals het vochtprobleem. AI adviseert nu wanneer er best geknepen wordt, hoe het moet gebeuren en wat het effect ervan is op de planten en de opbrengst. Vijf tot tien procent beter knijpen is realistisch."

Mensen en AI werken samen

"Artificiële intelligentie gaat een steeds belangrijkere rol spelen in de tomatenkweek", voorziet Franky Van Looveren, project manager bij Tomeco.

"Vergelijk het gerust met een Formule 1-wagen die steeds geoptimaliseerd wordt. Ook wij stellen ons productieproces steeds beter af met hoogtechnologische inzichten. Maar dit kunnen we niet zonder mensen als Astrid. Omdat er steeds minder mensen met groene vingers zijn, hebben we nood aan dataprofielen. Deze zullen ondersteund worden door AI."

"Knijpen is vandaag nog een te complex proces voor de computer alleen", vult Fjo aan. "De computer ziet bijvoorbeeld niet dat de blaadjes slap hangen. Als mensen en AI samenwerken, lukt dat wel."

1 tot 5 kg tomaten extra per hectare

Het resultaat in de serre zal vooral tijdens een warme zomer gevoeld worden. De zomer van 2021 was dan wel koud, de klimaatopwarming maakt de zomers gemiddeld heter met temperaturen boven de 30 graden. "Met dit project denken we toekomstgericht”, zegt Fjo. "Ik zie nog veel verbetermogelijkheden met AI."

Zijn oplossingen beloven mooie rendabiliteitswinsten voor elke glastuinbouwer.

Als de planten zich beter voelen, geven ze meer terug. Momenteel oogst Tom 60 tot 70 kg tomaten per vierkante meter. Op één A4 kweekt hij het equivalent van wat één Belg elk jaar aan tomaten eet.

"Serres zijn vandaag gemakkelijk 13 hectare groot", zegt Franky. "Als innovatie leidt tot een productiestijging met 100 tot 500 gram tomaten per vierkante meter, dan is het effect enorm: 1 tot 5 ton tomaten extra per jaar per hectare. Op de totale 80 hectare binnen onze groep is de besparing en betere rendabiliteit gigantisch."